Macromolecuul: een heel groot molecuul, bijvoorbeeld een eiwit.
Molecuul: een chemische structuur die bestaat uit twee of meer atomen bij elkaar gehouden door een chemische binding. Water is een molecuul dat bestaat uit twee waterstofatomen en een zuurstofatoom (H2O)...meer
Als je om je heen kijkt in de buurt waar je woont, zie je huizen, winkels, straten en auto’s. Al deze dingen zijn gemaakt van andere bouwmaterialen. De huizen en winkels zijn gemaakt van bakstenen, cement, hout en spijkers. De wegen zijn gemaakt van asfalt of cement of stenen. Alle auto’s zijn gemaakt van metaal, glas, rubber en plastic.
Als je om je heen kijkt zie je ook planten en dieren. Net als de gebouwen en auto’s in je buurt, zijn levende dingen gemaakt van bouwmaterialen.
Zoals je kunt zien in de lijst hieronder, is het leven op aarde opgebouwd uit bouwstenen die steeds ingewikkelder worden. Op het eerste gezicht heb je alle levende en niet levende dingen – Aarde. Al snel leer je dat elke bouwsteen gemaakt lijkt te zijn van kleinere bouwstenen. – zo kun je doorgaan tot je het kleinste bouwsteentje bereikt met de grappige naam – quark.
De lijst hieronder gaat over levende dingen en hoe elke bouwsteen weer gemaakt is van kleinere bouwstenen.
Biosfeer – Onze aarde is gemaakt van levende en niet-levende dingen. De interactie van al deze bouwstenen samen vormt de biosfeer. |
|
Biomen – De verschillende leefomgevingen op aarde zijn allemaal uniek, maar we kunnen verschillende gebieden wel groeperen in typen leefomgevingen, zoals tropisch regenwoud, woestijn en marien mileu. Die noemen we biomen. Je kunt biomen zien als specifieke gebieden op aarde die bepaald worden door de planten en dieren die in dat geografische gebied leven. Binnen een bioom kunnen er meerdere ecosystemen zijn. |
|
Ecosystemen – Alle levende dingen gaan interacties aan met de niet-levende dingen om hen heen. Alle dieren en planten in een gebied, plus de niet-levende dingen eromheen (lucht, aarde, water, etc.) vormen samen een ecosystem. Ecosystemen kunnen verschillende groottes hebben, van een hele woestijn tot een kleine vijver. |
|
Levensgemeenschap – Alle dieren en planten die op één plek leven worden beschouwd als een levensgemeenschap. Je moet uitkijken als je mensen meetelt, want die kunnen verhuizen van gemeenschap naar gemeenschap. Er zijn ook andere dieren, bijvoorbeeld vogels en vlinders, die verhuizen van gemeenschap naar gemeenschap. |
|
Populatie - Individuen zijn de bouwstenen van een populatie. De menselijke populatie bijvoorbeeld, bestaat uit verschillende rassen, die interacties hebben met elkaar en zo de wereld waar we in leven vormen. |
|
Individu - Individuele mensen vormen samen de levensgemeenschap. Elke persoon heeft eigen individuele eigenschappen die samen de diversiteit van de gemeenschap bepalen. |
|
Organen en weefsels - Het menselijk lichaam is, net als de meeste planten en dieren, gemaakt van organen. Dit zijn de hersenen, het hart, de nieren, de lever enz. Elk orgaan is gemaakt van verschillende weefsels. Deze weefsels hebben allemaal hun eigen eigenschappen en functie. Wist je dat de huid het grootste orgaan is in het lichaam en dat je nu niet dezelfde huid hebt als die waarmee je geboren bent? |
|
Cellen - Weefsels zijn gemaakt van cellen. De cel is de kleinste eenheid van het leven. Wat wil dat zeggen? Dat wil zeggen dat de cel het kleinste levende ding is dat zichzelf kan vermeerderen. |
|
Organellen - Cellen zijn ook gemaakt van individuele onderdelen. Het interieur van elke cel heeft veel soorten kleine organen, die we organellen noemen, bijvoorbeeld- celkern, mitochondriën, Golgi apparaat etc. Al deze organellen hebben hun eigen taak die ze moeten uitvoeren in de cel. |
|
Eiwitten - Vetten – Koolhydraten – Nucleïnezuren – Waar zij organellen van gemaakt? Op celniveau zijn alle organellen gemaakt van macromoleculen, bijvoorbeeld koolhydraten, lipiden, eiwitten, nucleïnezuren (DNA, RNA). |
|
Atomen - Om macromoleculen te maken heb je nog kleinere bouwstenen nodig. Misschien heb je al eens gehoord van atomen en hun onderdelen, neutronen, protonen en elektronen. Er zijn 92 atomen die in de natuur voorkomen (dit zijn de elementen) maar slechts 11 van deze atomen vind je in een grote hoeveelheid in levende dingen. Er zijn minstens twee atomen nodig om een molecuul te maken. |
|
Quarks - Mensen dachten lange tijd dat atomen de kleinste bouwstenen waren, maar nu weten we dat dit niet waar is. Wetenschappers hebben nog kleinere bouwstenen dan atomen gevonden. Ze hebben een grappige naam – quarks. Er zijn veel "smaken" quark. Hun namen zijn – op-, neer-, top-, bodem-, tover- en vreemde quark. |
Illustraties door L. Leslie Brooke, van The Golden Goose Book, Frederick Warne & Co., Ltd. 1905. Van Project Gutenberg.
Shyamala Iyer. (2017, May 31). Ingrediënten voor het leven, (Martine Oudenhoven, Trans.). ASU - Ask A Biologist. Retrieved October 1, 2024 from https://askabiologist.asu.edu/content/ingredienten
Shyamala Iyer. "Ingrediënten voor het leven", Translated by Martine Oudenhoven. ASU - Ask A Biologist. 31 May, 2017. https://askabiologist.asu.edu/content/ingredienten
Shyamala Iyer. "Ingrediënten voor het leven", Trans. Martine Oudenhoven. ASU - Ask A Biologist. 31 May 2017. ASU - Ask A Biologist, Web. 1 Oct 2024. https://askabiologist.asu.edu/content/ingredienten
Wat is er nodig om een levend ding te bouwen?
By volunteering, or simply sending us feedback on the site. Scientists, teachers, writers, illustrators, and translators are all important to the program. If you are interested in helping with the website we have a Volunteers page to get the process started.