Robert Hooke (28 juli 1635 – 3 maart 1703)

De omslag van Micrographia van Robert Hooke, gepubliceerd in 1665. Naast tekeningen van insecten, sneeuwvlokken en het beroemde plakje kurk, beschreef hij ook hoe je eenzelfde microscoop als de microscoop die hij gebruikte kunt maken.

Het was 1665. De Engelse natuurfilosoof Robert Hooke had net een boek met tekeningen gepubliceerd met de titel Micrographia. De camera was nog niet uitgevonden, dus in die tijd gebruikten mensen vaak tekeningen in boeken en andere publicaties. Wat bijzonder was aan Micrographia, was dat het een van de eerste keren was dat tekeningen van de microscopische wereld werden gepubliceerd.

De publicatie bevatte meer dan 30 gedetailleerde tekeningen, waaronder de beroemde tekening van kurk. Dit was de eerste documentatie van een cel. Hooke bestudeerde ook haren onder een microscoop en noteerde daarbij dat sommige haren gespleten waren aan het uiteinde. Dit is mogelijk de eerste verslaglegging van gespleten punten.

De tekeningen van kurk en van de vlo hieronder zijn voorbeelden van de gedetailleerde tekeningen van Hooke. In zijn beschrijving van kurk gebruikte hij voor het eerst het woord ‘cel’, al wist hij toen nog niet hoe belangrijk deze ontdekking zou worden. Men begreep nog niet echt wat een cel was tot 1839, toen wetenschappers het belang ervan begonnen te ontdekken.

Waarom noemen we het een cel?

De tekeningen van Hooke laten de gedetailleerde vorm en structuur van een heel dun plakje kurk zien. Toen hij een naam nodig had voor de hokjes die hij hierin zag, gebruikte hij het woord ‘ cel’, omdat ze hem deden denken aan de kamers met kale muren waar monniken leven. Deze kamers werden ‘cellen’  genoemd.

Overzicht van afbeeldingen uit Micrographia

Er waren geen camera’s toen Robert Hooke voor het eerst de piepkleine wereld verkende met zijn microscoop. Om deze beelden tot leven te wekken en te delen met de rest van de wereld, moest hij tekenen wat hij zag door dit nieuwe instrument. Hier zie je een aantal van de prachtige tekeningen die hij maakte en publiceerde in 1665.

Dun plakje kurk. Klik op het plaatje om te vergroten.	Hoofd van een zweefvlieg. Klik op het plaatje om te vergroten.
Blauwe bromvlieg. Klik op het plaatje om te vergroten.	Een tekening van zijn microscoop. Klik op het plaatje om te vergroten.
Later bleek dat de vlo (Ceratophyllus fasciatus) in deze tekening de drager was van de builenpest die in die tijd in Europa heerste. Hooke wist dit niet. Klik op het plaatje om te vergroten.	Een vlo afgebeeld met hulp van een scanning elektronen microscoop. Kijk hoeveel detail Hooke al kon zien met zijn vroege microscoop. Klik op het plaatje om te vergroten.
Hooke keek ook naar andere dingen dan insecten en planten. Hier heeft hij een aantal sneeuwvlokken getekend. Klik op het plaatje om te vergroten.	Afbeelding van een sneeuwvlok, gemaakt met een scanning elektronen microscoop. Hooke was al heel nauwkeurig met zijn vroege microscoop. Klik op het plaatje om te vergroten.

Additional places to explore:

Read Micrographia and view all the images at eBooks@Adelaide.

References:

Historical Anatomies on the Web (NIH).

Scanning Electron Image of the flea from the Center for Disease Control (CDC)

Image of the scanning electron microscope snowflake from Beltsville Electron Microscopy Unit, part of the USDA.

Additional images from Wikimedia Commons