Beyaz Burun Sendromu – ölümcül gizem

Amerika Birleşik Devletleri’nin doğusunda bulunan yarasalar ölmektedir ve kimse neden olduğunu bilmemektedir. Bilim adamları ölü yarasaların burnunda, kanatlarında ve kuyruklarında gizemli beyaz bir fungus mantarı büyüdüğünü farketmişlerdir ve bu sebeple, bunu beyaz-burun sendromu (BBS) olarak adlandırmışlardır. Ama yarasaları öldüren beyaz fungus mantarı mıdır, yoksa başka bir şey midir? Bu bir gizemdir ve yarasalar için ölümcüldür. En son yapılan araştırmalar Pseudogymnoascus destructans fungus mantarının BBS’nin temel nedeni olduğunu ortaya koymuştur.

Beyaz burun sendromu olan küçük kahverengi yarasalar. Kaynak: NYS Department of Environmental Conservation.

Şimdiye kadar bir milyondan fazla yarasa beyaz-burun sendromundan ölmüştür ve bu sayı her kış artmaktadır. Ölü yarasalar mağaraların ve madenlerin içinde ve çevresinde, New Hampshire’dan Tennessee’ye 10 doğu eyaletinde görülmektedir. Bu eyaletlerde yaşayan yarasalar soğuk kış aylarında mağaraların ve madenlerin içinde kış uykusuna yatmaktadır.

Burnunda, kulaklarında ve kanat zarlarında beyaz fungus mantarı büyümüş olan bir büyük fare kulaklı yarasa (Myotis myotis) (üstteki görsel).  Geomyces destructans fungus mantarı ile yarasa kılının elektron mikroskobu ile görüntülenmesi (alttaki görsel). Ek araştırmalardan sonra, fungus mantarı Pseudeurotiaceae familyasına dahil edilmiştir. Beyaz çizgi 10 mikrometreye eşittir.

Sağlıklı yarasalar, hava sıcaklığının düşmeye başladığı sonbahar mevsiminde kış uykusuna yatmak için bir mağara veya maden bulur, tüm kış boyunca kış uykusuna yatar ve hava sıcaklığının arttığı ilkbahar mevsiminde uyanır. Ancak beyaz-burun sendromu olan yarasalar biraz sıradışı davranmaktadır. Bu yarasalar mağaraların veya madenlerin soğuk kısımlarına tutunur, gün boyunca uçar ki esasen bu yarasaların uykuda olması gereken zamandır ve hatta kışın ortasında kış uykularını terkeder. Malesef bu yarasalar çoğunlukla hava sıcaklığının çok düşük olduğu kış mevsiminde ölmektedir.

Bilim adamları, devlet ve federal kurumlar, hükümet dışı kuruluşlar beyaz-burun sendromu gizemini çözmek için birlikte çalışmaktadır. Bu gruplar daha fazla yarasa ölümü bildirilmeden bu durumu çözmeyi ummaktadır.

Beyaz-burun sendromundan dolayı hasta olan yarasalar nerededir?

Beyaz burun sendromu olan yarasalar ilk olarak 2006 yılında ortaya çıkmış ve sadece New York’un belirli yerlerinde görülmüştür. Bu zamandan beri, ABD’de hızla yayılmaktadır. BBS 2010 yılı Şubat ayında Tennessee’de ortaya çıkmıştır. Tüm bu zaman zarfında bu sendromun dünyanın başka bir yerinde görüldüğüne dair herhangi bir bulgu bulunmamaktadır.

BBS’nin 2006 yılından 2015 yılına kadar yayılımını gösteren güncel harita. Büyütmek için tıklayınız.

BBS nasıl yayıldı?

İnsanların fungus mantarını mağaradan mağaraya yaydığı hususunda güçlü deliller bulunmaktadır. Mağara kaşiflerinin BBS’nin yayılımına neden oldukları düşünülmektedir. Pseudogymnoascus destructans’un yayılmasını azaltmak için, 2008 yılından beri, mağara kaşiflerinin protokolü, yeni bir mağara ziyaret edilmeden önce kıyafetlerin, ayakkabıların ve malzemelerin dekontamine edilmesini öngörmektedir. 2012 yılından beri, fungus mantarının yayılmasını azaltmak için katı prosedürler getirilmiştir. Bu dekontamine edilmiş olsa bile kıyafetlerin, ayakkabıların ve malzemelerin tekrar kullanılmaması, mağaraları ziyaret ederken yeni kıyafetler, ayakkabılar ve malzemeler kullanılmasını da kapsamaktadır.

Harita: U.S. Fish & Wildlife Service

Mantar hifi ve sporlar görseli elektron mikrosobu ile gösterimi için kaynak: PLOS journal article Morphological and Molecular Characterizations of Psychrophilic Fungus Geomyces destructans from New York Bats with White Nose Syndrome (WNS). Erişim tarihi: 03.09.2012.

Burnunda, kulaklarında ve kanat zarlarında beyaz fungus mantarı büyümüş olan büyük fare kulaklı yarasa (Myotis myotis) görseli için kaynak: Tamas Görföl, Wikimedia.

National White-Nose Syndrome Decontamination Protocol.